Chropowatość powierzchni - symbole, oznaczenie, definicja

 

Stykając się po raz pierwszy z terminem chropowatość powierzchni, można mieć oczywiście jakieś mgliste pojęcie o tym, co on oznacza. Każdy przecież może wyczuć pod ręką w wielu sytuacjach powierzchnię, która jest w jakiś sposób mniej lub bardziej szorstka. W zasadzie tak właśnie jest w tym przypadku, o to mniej więcej tutaj chodzi. Gdyby dla pojęcia chropowatość powierzchni definicja była tutaj układana, należałoby powiedzieć, że jest to stopień nierówności powierzchni. Stopień taki jednakże zależny jest od rodzaju obróbki i narzędzi, jakie zostały użyte przy obróbce. Zawsze jednak musi być, jeśli tylko istnieje chropowatość powierzchni, norma, która określa granice nierówności. Bardziej jeszcze przybliżając temat, pogłębiając zakres pojęcia chropowatość powierzchni, definicja powinna informować także o tym, iż oznaczenie chropowatości dotyczy nierówności o stosunkowo niewielkich odległościach wierzchołków. Zanim przyjrzymy się temu, jakie są symbole chropowatości, powiemy, czym jest parametr Ra, uczynimy porównanie chropowatości Ra i Rz, warto wyjaśnić, po co określa się dokładność tego parametru, dlaczego ważna jest dla pojęcia chropowatość powierzchni norma i co ona sugeruje. Otóż oznaczenia chropowatości powierzchni są potrzebne w wielu zastosowaniach. Różna będzie przecież struktura kół zębatych i jakichś łożysk, różna elementów tworzących szkielet jakiejś konstrukcji oraz poszczególnych części tejże konstrukcji.

 

Parametry chropowatości powierzchni

Odpowiadając na często zadawane przez laików pytanie o parametry chropowatości powierzchni, trzeba stwierdzić, że w Polsce określone normy wymagają stosowania jako oznaczenia chropowatości powierzchni parametru Ra. Dla danej chropowatości parametr oznacza średnie arytmetyczne odchylenie od linii średniej. Taki właśnie parametr Ra pojawia się najczęściej na rysunkach technicznych. Zaznaczmy to bardzo mocno, że parametry chropowatości powierzchni inne są w Polsce, a inne na przykład w Niemczech. U zachodnich sąsiadów obowiązuje bowiem parametr Rz. Jeśli można mieć na uwadze porównanie chropowatości Ra i Rz, trzeba zawsze pamiętać, że oznaczenie chropowatości Rz wskazuje na największą wysokość chropowatości według zmierzonych 10 najwyższych profili.  Do mierzenia chropowatości stosuje się specjalistyczne urządzenia pomiarowe. Te urządzenia nazywają się profilometry i w większości przypadków, szczególnie dzisiaj, potrafią zmierzyć obydwa parametry.

 

Symbole chropowatości 

Jeżeli chodzi o symbole chropowatości należy zaznaczyć, że istnieją następujące, które zaznaczane są specyficznymi „ptaszkami”. Polska norma generuje nakaz, który wymaga przypisywania do określonych ptaszków wartości Ra. Dzięki temu możliwe jest określenie w jakiej klasie dokładności trzeba wykonać określoną obróbkę.  Tak zwany ptaszek otwarty jest specjalnym podstawowym określeniem na to, iż wymagana jest określona klasa dokładności w skali od 1 do 14. Warsztatowo może być to klasa od 1 do 2. Kolejny symbol, czyli ptaszek zamknięty w trójkącie, który jest umieszczony wierzchołkiem skierowanym na dół, oznacza po prostu chropowatość istniejącą po wykonanej obróbce skrawaniem z towarzyszącym jej  usunięciem materiału. Symbole chropowatości to właśnie te dwa wspomniane, do których należy dodać jeszcze trzeci. Jest nim charakterystyczny ptaszek, który zamiast daszka trójkąta posiada kółko. Symbol ten oznacza chropowatość, jaka została osiągnięta nieskrawalnymi metodami. Tak oto wyglądają symbole chropowatości, których znajomość warunkuje poprawne wykonanie danej obróbki.